افسردگی چیست؟
افسردگی دلایل مختلف و متعددی می تواند داشته باشد و یکی از شایع ترین بیماری های در قرن ۲۱ می باشد که هر روز و روز به روز نیز افزایش می یابد.
اما اگر با علائم افسردگی آشنا باشیم می توانیم در همان اوایل بیماری را درمان کرد. شناخت علائم هشداردهنده افسردگی، می‌تواند در شناخت بهتر این بیماری به ما کمک کند.
افسردگی بیماری است که ممکن است در هر سنی برای یک فرد ایجاد شود. افسردگی علائم روحی و جسمی خاصی دارد که بروز هریک از این علائم بر کیفیت زندگی او تاثیر می گذارد. افسردگی به مروز زمان بر روح و جسم تسلط می یابد و گسترش پیدا می کند و به نظر شخص افسرده هیچ راه گریزی برای آن وجود ندارد.
احساس ناامیدی و غم در برخی مواقع، جزوی از زندگی طبیعی انسان است اما وقتی عواطفی مانند ناامیدی و ترس با گذشت زمان در فرد از بین نروند و تشدید شوند ممکن است فرد دچار افسردگی شود.
افسردگی نه‌تنها باعث داشتن احساس غم و اندوه در تمامی مراحل زندگی فرد می‌شود بلکه توانایی وی در پاسخ به مشکلات زندگی، انجام فعالیت‌های روزانه و عملکرد جسمی و عقلانی را تحت‌الشعاع قرار داده و در خوردن، خوابیدن و لذات زندگی فرد اخلال ایجاد می‌کند تا حدی که حتی گذراندن یک روز معمولی نیز برای وی سخت و طاقت‌فرسا می‌شود. درحالی‌که برخی افراد افسردگی را تحت عنوان «زندگی در سیاه‌چاله» یا داشتن عذاب همیشگی تفسیر می‌کنند برخی احساس بی‌جانی، خالی بودن و بی‌تفاوتی می‌کنند.
علائم افسردگی
از دید روان شناسی آسیب های جسمی بسیاری در مدت زمان افسردگی می تواند به اشخاص وارد شود مانند خودکشی و یا. . . علائم فیزیکی که در این افراد دیده می شود بدین ترتیب است:
اختلال در خواب: نداشتن خواب مفید، از خواب پریدن های بسیار در فواصل خواب یک شبانه روز، احساس گریه مداوم، غمگینی، خستگی، عدم احساس آرامش و عدم تمدد اعصاب حتی با وجود استراحت های طولانی مدت.
خستگی جسمی و بدنی :اولین نشانه افسردگی این است که شخص انرژی گذشته را ندارد و زودتر از گذشته خسته می‌شود و ترجیح می‌دهد بعد از کار استراحت کند تا اینکه به فعالیت تفریحی یا ورزش بپردازد ،حتی با وجود خواب و استراحت کافی، همچنان احساس خستگی می‌کند و نمی‌تواند فعالیت جدیدی را شروع کند.
بی‌خوابی یا پرخوابی: بارزترین علامت افسردگی بی‌خوابی است: خوب نخوابیدن، کابوس دیدن و صبح زود از خواب بیدارشدن. با این وجود پر خوابی هم می‌تواند نشانه افسردگی باشد. بی‌خوابی و پرخوابی هر دو می‌تواند کارکرد روزانه شما را مختل کند
فقدان شادی و لذت: شخص دچار افسردگی به کارهایی که قبلاً از آن لذت می‌برده علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و تقریباً هیچ چیزی او را شاد وسر حال نمی‌کند.
گوشه گیری: فرد افسرده علاقه به حضور در اجتماع و جمع‌های خانوادگی ندارد و ترجیح می‌دهد تنها در خانه بماند
انواع اختلال افسردگی
-
کلینیک تخصص محور درمان افسردگی در مشهد افسردگی خفیف تا متوسط
افسردگی خفیف، شایع‌ترین نوع افسردگی است. این نوع از افسردگی می‌تواند در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کرده و شادی و انگیزه فرد را از بین ببرد.
- افسردگی دوره‌ای مزمن (کج‌خلقی یا دیستایمی)
دیستایمی نوعی افسردگی مزمن ولی درجه پایین است. در این مدل از افسردگی، فرد معمولاً احساس خفیف و دائمی افسردگی را داشته و گاه‌به‌گاه نیز علائم آن کاملاً برطرف می‌شود. علائم افسردگی دیستایمی شدید نیست اما دوره ابتلای آن طولانی است (۲ سال یا بیشتر). د
افسردگی شدید از انواع نادر افسردگی است که با علائم شدید و بی‌امان همراه است. در صورت عدم درمان، افسردگی شدید می‌تواند منجر به مختل شدن زندگی فردی و اجتماعی فرد و حتی آسیب جسمی به وی شود.
- افسردگی غیرمعمول یا آتیپیک
افسردگی آتیپیک زیرمجموعه افسردگی معمول ولی با الگوی رفتاری خاص است. این نوع از افسردگی بهتر به روش‌های درمانی و دارو پاسخ داده و شناسایی آن در مراحل ابتدایی منجر به درمان سریع آن می‌شود.
- افسردگی فصلی
در برخی افراد هم‌زمان با شروع زمستان و کوتاه شدن ساعات روز، نوعی از افسردگی با نام افسردگی فصلی بروز می‌کند. افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی، حدود ۱ تا ۲درصد افراد جامعه به‌ویژه زنان و جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- افسردگی پس از زایمان
این نوع از افسردگی معمولاً از افسردگی معمول، جدی‌تر بوده و به طور معمول علائم آن طی دو هفته بعد از زایمان بروز می‌کند.
- افسردگی سایکوتیک
افسردگی سایکوتیک شدید زمانی رخ می‌دهد که فرد دارای یک بیماری شدید روانی مانند توهم در کنار افسردگی خود باشد.
علل ابتلا به افسردگی
برخلاف بسیاری از بیماری‌ها که دلایل پزشکی مشخصی دارند و درمان آنها راحت است، افسردگی بسیار پیچیده است. برخی از داروها مانند باربیتوراتها، مسکن‌ها و داروهای خاص فشار خون می‌توانند علائم افسردگی را در فرد ایجاد کنند. هم چنین یک سری بیماری‌های جسمی مانند پرکاری تیروئید نیز می‌تواند در فرد، افسردگی را القا کند اما در بیشتر موارد، افسردگی ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روان‌شناختی و اجتماعی است که از فرد تا فرد دیگر متفاوت است.
برخلاف تصور عموم، افسردگی تنها نتیجه عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز نیست و علاوه بر عوامل بیولوژیکی مانند تغییرات هورمونی، بیماری‌های خودایمنی، کمبودهای مغزی و کوچک شدن سلول‌های مغزی، عوامل روان‌شناختی و اجتماعی زیاد مثل حوادث گذشته، تنهایی، مصرف مواد مخدر، عزت‌نفس پایین و شیوه زندگی بد می‌توانند منجر به بروز افسردگی در فرد شوند.
در کنار علل ابتلا، برخی عوامل هستند که امکان ابتلاء فرد به افسردگی را بیشتر می‌کنند. عواملی مانند بودن در شرایط طلاق و جدایی، داشتن یک بیماری شدید و مشکلات استرس‌زا می‌توانند فرد را به سمت افسردگی سوق دهند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:
- تنهایی و انزوا
- مشکلات خانوادگی و زناشویی
- بودن در شرایط استرس‌زا
- بیماری‌های مزمن
- سابقه خانوادگی افسردگی
- شخصیت
- مصرف مواد مخدر
- آسیب‌های دوران کودکی
علائم افسردگی در کودکان
علائم افسردگی در کودکان بسیار متنوع است و هر کودک دسته‌ای از این علائم را بروز می‌دهد. برخی نشانه‌های متداول افسردگی در کودکان عبارت‌اند از:
- تحریک‌پذیری، عصبانیت و دائماً در حالت جدل بودن
- احساس مداوم غم و ناامیدی
- دور شدن کودک از فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌برده و یا دور شدن از افرادی که قبلاً آنها را بسیار دوست داشته
- افزایش حساسیت کودک نسبت به تذکر، انتقاد یا نه شنیدن از طرف والدین
- تغییرات اشتها (پرخوری یا بی اشتهایی عصبی)
- تغییر در میزان خواب (بی‌خوابی یا پرخوابی)
- گریه و بی‌تابی زیاد
- عدم توانایی در تمرکز
- خستگی دائمی و کمبود انرژی
- شکایت از دردهای طولانی‌مدت مانند دل‌درد و سردرد که به درمان مقاوم هستند
- صحبت درباره خودکشی و مرگ
توجه داشته باشید که همه کودکان افسرده این علائم را ندارند و در زمان‌های مختلف و تحت شرایط مختلف، علائم متفاوتی بروز می‌دهند و برخی کودکان نیز ممکن است در محیط های سازمان‌یافته علائم کاملاً طبیعی داشته باشند. اما در اکثر کودکان دارای افسردگی، یک تغییر چشم گیر در میزان فعالیت اجتماعی، از دست‌دادن علاقه نسبت به مدرسه و عملکرد ضعیف در دروس مشاهده می‌شود.
آیا پیشگیری از افسردگی امکان پذیر است؟
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد؛ بااین‌حال، برخی استراتژی‌ها ممکن است در کاهش خطر ابتلا مؤثر باشند:
- کنترل استرس، افزایش مقاومت و صبوری و تقویت اعتمادبه‌نفس
- ورزش‌کردن و فعال بودن
- سپری کردن وقت با خانواده و دوستان
- مراجعه و صحبت با دوستان، آشنایان و متخصصین در زمان‌های بحرانی
- مراجعه سریع به روانپزشک در صورت مشاهده علائم افسردگی و پایبند بودن به روند درمانی
- عدم مصرف مواد مخدر، داروهای روان‌گردان و مسکن‌های قوی
- تلاش برای پیدا کردن راه‌حل و مشورت گرفتن از دیگران در هنگام برخورد با مشکلات سخت
افسردگی در زنان
آمارهای جهانی نشان می‌دهد میزان ابتلای زنان به افسردگی تا دو برابر بیشتر از مردان است. همچنین به نقل از انجمن روانشناسی ایران آمده است که سهم زنان ایرانی از این اختلال سه تا چهار برابر از حد معمول است. استاندارد افسردگی در زنان بین پنج تا هفت درصد است اما با ارقام اعلام شده بین ۱۵ تا ۲۸ درصد زنان ایرانی دچار افسردگی هستند.
علائم افسردگی در زنان
- بی‌علاقگی : از دست دادن علاقه نسبت به اموری که قبلا از آنها لذت می‌بردید.
- کاهش انرژی : ممکن است کمبود انرژی داشته باشید و مدام احساس خستگی کنید.
- عدم اعتماد به نفس : داشتن احساس گناه ، ناامیدی و حس ِبی ارزشی.
- عدم تناسب جسمی: تغییر ذائقه و میل به غذا ، افزایش یا کاهش بی‌رویه وزن.
- اختلال در خواب: بی‌خوابی یا بدخوابی و یا تغییر درعادت‌های خواب.
- عدم تمرکز: دشواری در تمرکز، پراکندگی و بی‌هدفی در انجام امور.
- تمایل به خودکشی: افکار مربوط به خودکشی و مرگ و ادامه ندادن زندگی
روان درمانی و درمان افسردگی
رواندرمانی شامل صحبت کردن با یک مشاور راجع به نشانه ها، عوامل استرس زا، روابط و وضعیت زندگی شماست. روان درمانی برای درمان افسردگی کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و افراد سالخورده کاربرد دارد. با این حال، هیچ یک از عوارض جانبی مضر که ممکن است ناشی از دارودرمانی باشند را ندارد.
درمانگر شما می تواند انواع تکنیک ها برای کمک به شما جهت انتخاب افکار، هیجانات و رفتارهای سالم تر را به کار گیرد. روان درمانگران همچنین هنگامی که شما برای یافتن راهی برای خروج از وضعیت افسردگی تلاش می کنید، شما را از لحاظ هیجانی حمایت می کنند.
درمان شناختی رفتاری (CBT) شاخص ترین نوع درمان برای افسردگی است. این روش به شما کمک می کند که روش فکر کردن (شناخت و درک) و آنچه انجام می دهید ( رفتار شما) را تغییر دهید.
برای بسیاری از افراد، درمان شناختی رفتاری نسبت به سایر روش ها، تاثیرگذاری طولانی مدت تری دارد. در درمان شناختی رفتاری ، افراد مهارتهایی یاد می گیرند که به آنها کمک می کند در صورت عود افسردگی هم بتوانند از عهده غلبه بر آن برآیند.
درمانگر در درمان شناختی رفتاری افسردگی از مراجع می خواهد که افکار خود را ارزیابی کند ، آنها را در شرایط واقعی آزمون کند ، راه های جدید فکر کردن را پیدا کند و رفتارهای جدیدی به کار گیرد. معمولا تکالیفی هم داده می شوند که مراجع در خارج از اتاق درمان و بین جلسات آنها را در زندگی روزمره خود نیز تمرین کند.
نوروفیدبک درمانی چیست؟
نوروفیدبک آموزش مستقیم عملکرد ذهن است، که توسط آن ذهن یاد می گیرد که عملکرد بهتری داشته باشد. در این روش لحظه لحظه عملکرد ذهن مشاهده شده، این اطلاعات به شخص نشان داده می شود و به ذهن برای تغییر فعالیت خود در جهت الگوهای مناسب تر پاداش داده می شود. ا
تغییر خلق و خو مانند افسردگی بر نحوه تفکر و انتخاب ما تأثیر می گذارد. افسردگی اثر موجی ایجاد می کند. تفکر ما بر انتخاب های ما تأثیر می گذارد و این انتخاب ها بر تفکر ما تأثیر می گذارد. این الگوها ما را در چرخه های منفی فکر گرفتار می کند.
نوروفیدبک یک روش ساده و بدون عوارض برای شکستن این چرخه منفی است و به مغز فرصت می دهد تا دوباره به حالت متعادل برگردد.
فعالیت بیشتر در لوب پیشانی چپ منجر به خلق مثبت بیشتر می شود. در نتیجه، فعالیت غیر طبیعی در لوب پیشانی راست منجر به خلق و خوی پایین می شود.
متخصص و درمانگر شما با دانستن این موضوع می کوشد تا به لوب پیشانی چپ فعالیت بیشر را آموزش دهد. این اقدامات الگوهای تفکر مثبت بیشتری ایجاد می کند. همچنین این آموزش ها و نوروفیدبک میزان عود و افسردگی احتمالی را در آینده کاهش می دهد.
در درمان افسردگی با نوروفیدبک، مغز می آموزد که در لحظات بعدی نیز خود این تغییرات را ایجاد کند. با گذشت زمان، این امر برای فردی که تحت درمان قرار گرفته است آسان تر می شود و هر زمان که نشانه های افسردگی در او ظاهر شود می تواند خود به تنهایی آن را به حالت خنثی بازگرداند.
درمان افسردگی با روش TDCS
درمان موثر و ایمن افسردگی یک چالش بزرگ برای درمانگران است. اخیرا محققان به این نتیجه رسیده اند که ترکیب درمان های دارویی و غیر دارویی برای درمان افسردگی نتایج بهتری در پی دارد. یکی از روش های غیر دارویی که برای درمان افسردگی به کار می رود تی دی سی اس است
تحریک الکتریکی متناوب مغز (TDCS)، روشی غیر تهاجمی برای تحریک مغز است که در آن جریان ضعیف و متناوبی از جمجمه به لایه های زیرین فرستاده می شود و باعث تغییر تحریک پذیری قشر مغز می شود. تی دی ی اس بر روی نمونه های حیوانی برای سال ها آزمایش شده است. جریان ضعیف و متناوب الکتریکی که به لایه های زیرین جمجمه فرستاده می شود سبب تغییر واکنش پذیری سلول های عصبی مغز می شود.
به همین منظور محققان در تحقیقی درمان دارویی افسردگی با سرترالین را با تحریک غیر تهاجمی مغز یا TDCS ادقام کردند. به گفته یکی از پزشکان به نظر می رسد که تحریک الکتریکی مغز مانند سرترالین برای افراد مبتلا به افسردگی درمانی موثر باشد اما ادقام این دو روش اثر درمانی بیشتری را نشان داده است
کلینیک روانشناسی ما یکی از تخصصی ترین مراکز مشاوره و روانشناسی در مشهد، با فراهم کردن بهترین تجهیزات روز دنیا در زمینه ی درمان های تکنولوژیک و همچنین گرد هم آوردن بهترین متخصصین در حوزه های مختلف از جمله متخصص نوروتراپیست و درمان با نوروفیبدبک، سعی در ارائه خدمات مناسب و کاربردی به مراجعین خود داشته و دارد
