تی دی سی اس یا تحریک الکتریکی مغز چیست؟
تحریک جدار جمجمه ای با جریان مستقیم (tDCS) نوعی درمان غیرتهاجمی است که طی آن جریان مستقیم بسیار ضعیفی ( ۱تا ۳ میلی آمپر) را بر پوست سر وارد میکنند. از آنجا که جریان مستقیم با تکانه های گسسته، به قطبی سازی و نه تحریک میپردازد، فعالیت آن مستقیماً به شلیک پتانسیل عمل در نورونهای قشر نمی انجامد و هیچگونه آسیب و زیانی ندارد.
اولین دستگاه های تحریک مغز، ماهی های زنده بودند. رومی ها و یونانیان باستان از قدرت شوک دهندگی گربه ماهی نیلی (رود نیل) و ماهی دیگری با اشعه الکتریکی(Electric Ray) آگاه بودند. گالن و اسکریبونیوس لارگوس در روم از ماهی الکتریکی برای درمان سردرد و اختلالات مختلفی استفاده میکردند. این ماهیها احتمالاً اولین دستگاههای تحریک مغزی به شمار می آمدند. این ماهی را رومیها و یونانیها برای درمان اختلالات گوناگون مورداستفاده قرار میدادند. آنها ماهی را روی پیشانی بیمار قرار میدادند یا اینکه از او میخواستند بر روی تعداد زیادی از ماهی زنده مذکور بایستند.
این ماهی انرژی خاص خود را تخلیه میکرد که البته در آن زمان و تا قرنها بعد به عنوان الکتریسیته شناخته شده نبود. متأسفانه این ماهی ها به سادگی در دسترس نبودند تا اینکه در قرن هجدهم ماشین هایی ساخته شد که میتوانستند الکتریسیته را برحسب نیاز تولید کنند.
اولین دستگاه تی دی سی اس به شکل امروزی:
طرح ریزی اولیه tDCS به شکل امروزی آن به بیش از ۱۰۰سال پیش برمیگردد. تعدادی آزمایشها ابتدایی با استفاده از این تکنیک بر روی نمونه های حیوانی و انسانی پیش از قرن ۱۹انجام شده بود Luigi Galvani و Alessandro Volta دو تن از محققانی بودند که از این تکنولوژی جهت شناسایی منبع الکتریسیته سلولهای حیوانی استفاده کردند. در سال Aldini،۱۸۰ مطالعه ای در خصوص کاربرد tDCS شروع کرد که در بهبود خلق و خوی افراد افسرده مؤثر بود.
در سالهای دهه ۱۹۶۰ شخصی به نام آلبرت توانست نشان دهد که این روش با تغییر تحریک پذیری قشر مغز عملکرد مغز را مورد تأثیر قرار میدهد. او همچنین کشف کرد که تحریک مثبت و منفی آثار متفاوتی بر تحریک پذیری قشر مغز دارند.
بیشتر بدانیم : نوروفیدبک چیست؟ چگونه اجرا میشود؟
نحوه اجرای تی دی سی اس چگونه است؟
اصول کار به این صورت است که دو الکترود یکی قطب مثبت و دیگری قطب منفی از طریق یک پد اسفنجی که با محلول رسانا خیس گردیده است بر روی سر قرار میگیرند. جریان الکتریکی توسط این الکترودها پس از عبور از نواحی مختلف (پوست سر، جمجمه و ..). خود را به سطح قشر مغز میرساند. جریانی که به این ناحیه رسیده نورونها را دارای بار الکتریکی کرده و باعث ایجاد قطب مثبت و منفی میگردد که منجر به تغییر فعالیت آن ناحیه میشود.
بنا به اختلالی که وجود دارد در انجام این روش باید موارد زیر مشخص شده باشد:
شدتجریان الکتریکی، مدت و جهت آن
محل قرارگیری هر یک از الکترودها
اندازه پدهای اسفنجی مورداستفاده
تعداد جلسات
پژوهش ها نشان میدهد الکترود آند منجر به افزایش و الکترود کاتد منجر به کاهش فعالیت نواحی سطحی قشر مخ میگردد. بر این اساس میتوان گفت در به کارگیری tDCSدرواقع یک ناحیه در قشر مخ تحریک و یک ناحیه مهار میگردد.
بیشتر بدانیم: درمان اضطراب به روش tdcs چگونه است؟
تحریک الکتریکی مغز چه کاربردهایی دارد؟
از tDCS در درمان اختلالاتی مانند افسردگی، میگرن، بازتوانی پس از سکته مغزی، اعتیاد، وزوز گوش، پارکینسون، دردهای مزمن، اختلالات اضطرابی، انواع وسواس های فکری و عملی، اسکیزوفرنی، بیش فعالی، میگرن و سردرد های تنشی، استفاده شده است. همچنین آزمایش بر روی افراد سالم نشان داده است که این روش میتواند عملکرد شناختی آنان را بسته به منطقه ای که تحریک میشود افزایش دهد از قبیل تواناییهای گفتاری و ریاضی، گستره توجه(attention span)حافظه و…
خطرات و عوارض جانبی تی دی سی اس کدام اند؟
تاکنون هیچگونه خطری در مورداستفاده از این روش گزارش نشده است؛ اما از آنجایی که tDCS یک روش تحریک است اقدامات احتیاطی باید رعایت شود. ازجمله استفاده از پروتکل صحیح و اجرای درست آن و همچنین توصیه به احتیاط بیشتر در افراد مستعد ابتلا به تشنج از قبیل صرع.
مواردی جزئی از عوارض جانبی نیز که میتواند حین تحریک در فرد ایجاد شود وجود دارد. این عوارض عبارتاند از:
سوزش پوست،تهوع، سردرد، سرگیجه و خارش در زیر الکترود. در یک مطالعه اخیر که یک پروتکل بر روی ۵۰۰ نفر اجرا شد تنها یک تحریک پوستی خفیف به عنوان عوارض جانبی گزارش شد.
