ﻓﺮزﻧﺪﭘﺮوری ﭼﯿﺴﺖ ؟
به کلیه واکنش های آگاهانه والدین که با اهداف تربیتی در قبال فرزندان انجام میگردد فرزندپروری گویند. فرزندپروری یک مفهوم دارای معنا و توام با آگاهی است و با اصطلاح فرزندآوری که میتواند یک مفهوم غریزی و خودساخته باشد متفاوت است، اگرچه در نوع بشر برای فرزندآوری نیز باید آموزش و آگاهی بیشتری کسب کرد. فرزندپروری نیازمند تلاش، پیگیری و یادگیری مداوم والدین در جریان رشد فرزندشان است، شامل برخوردهای رفتاری، هیجانی و حتی اندیشه ها و افکاریست که در ارتباط با فرزندان در پیش میگیریم. فرزندپروری یک مفهوم انسانی و مقدس است که در واقع نقشی است مهم و ضروری بر عهده والدینی که تصمیم به فرزندآوری داشته اند.
تربیت فرزند از همان ابتدای تشکیل نطفه آغاز میگردد، چرا که رشد جنین دارای مراحلی است که در هر مرحله هیجانات و خلق و خوی مادر از طریق ترشح هورمون های مفید یا مضر روی جنین اثر میگذارد. بنابراین مراقبت و حفاظت از سلامت جنین توسط پدر و مادر، آغاز فرزندپروریست.
سبک یا روش فرزندپروی
سبک فرزندپروری اشاره به کیفیت و چگونگی تربیت فرزندان دارد. در واقع فلسفه ای است که والدین برای رویارویی با فرزندان و در ارتباط با آنها در پیش میگیرند و همان روش هایی است که والدین برای فرزندپروری به کار میگیرند. قطعا تربیت صحیح و فرزندپروری سالم، بدون سبک یا روش امکان پذیر نیست و درگیر چالش ها و خطاهایی میگردد.
انواع سبک های فرزندپروری:
واﻟﺪﯾﻦ اﻏﻤﺎض ﮐﻨﻨﺪه : واﻟﺪﯾﻦ آﺳﺎﻧﮕﯿﺮ ﯾﺎ سهل انگار
این والدین ﺑﯿﺸﺘﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪه، آﻧﺎن معمولا تقاضا و انتظاری از فرزندان خود ندارند، ﺧﻮدمختاری را ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﺟﺎﯾﺰ داﻧﺴﺘﻪ و از ﺑﺮﺧﻮرد اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، در رﻓﺘﺎر واﻟﺪﯾﻦ اﻏﻤﺎض ﮔﺮ ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل ﮐمی ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد، ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺧﻮد ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻄﻮر از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ درﺳﺖ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ، از راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮدن و ﺣﺘﯽ ﺟﻬﺖ دادن ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻃﻔﺮه ﻣﯽ روﻧﺪ، وﻗﺖ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺻﺮف فرزندان و اﻧﻀﺒﺎط آنها ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ، هیچگونه محدودیتی برای فرزندان قایل نمیشوند، وظایف و مسئولیت های فرزندان را خودشان انجام میدهند، نحوه ابراز عاطفی آنها ارایه خدمات مالی و رفاهی است، ارتباط ضعیفی با فرزندان خود دارند و معمولا غایب و کمرنگ هستند.
ویژگی های فرزندان:
فرزندان این والدین فرزندانی لوس و پر توقع میشوند، در صورتیکه مسئولیت پذیر هم نیستند. معمولا انگیزه ای برای تلاش و پیشرفت و حتی اصلاح رفتار خود ندارند. نسبت به والدین ارتباط عاطفی بسیار ضعیفی دارند و در واقع بود یا نبود آنها برایشان خیلی مهم نیست. در محموع رابطه عاطفی اعضای خانواده سرد و بی تفاوت است. توانایی مستقل شدن ندارند یا اگر مستقل شوند حال و روز دیگران برایشان مهم نیست و تعهدی نسبت به اطرافیان و خانواده ندارند.
واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ یا دﯾﮑﺘﺎﺗﻮر: سخت گیر و محمدود کننده
فرزندانی مطیع و فرمانبردار میخواهند، امکان مستقل شدن به فرزندان نمیدهند و دایم فرزندان خود را تحت کنترل دارند، بیشتر ایرادگیر و منفی نگر هستند و توجهی به ویژگی ها و رفتارهای مطلوب فرزندان ندارند، انتظاراتشان از فرزندان فراتر از سن و توانایی آنان است، اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻣﻨﺪ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪی ﮐﻪ در آن ﻣﻘﺮرات ﺑﻪ وﺿﻮح ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه را اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، بیشتر بر سنت ها تاکید دارند تا انعطاف پذیری و تغییر متناسب با جامعه، محدودیت های زیادی برای فرزندان ایجاد میکنند. روش تنبیهی آنها خشونت و پرخاشگری است، در واقع ﻃﺮﻓﺪار روش ﻣﺠﺎزات ﺑﻮده و ﻋﻼﻗﻪ ای ﺑﻪ ﻣﺬاﮐﺮه ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺪارﻧﺪ.
ویژگی های فرزندان:
ﻓﺮزﻧﺪان واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻزم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ ًاز ارﺗﺒﺎطات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﻤﺘﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭘﯿﺸﻘﺪم ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، آﻧﺎن اﻏﻠﺐ ﻓﺎﻗﺪ ﮐﻨﺠﮑﺎوی ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ و ﺧﻮداﻧﮕﯿﺨﺘﻪ اﻧﺪ، ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی درﺳﺖ راجعبه ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﯿﺮوﻧﯽ دارﻧﺪ، ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮی در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ ازﺧﻮد ﻧﺸﺎنﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ و اﻋﺘﺮاض ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﻗﺪرت دارﻧﺪ.
واﻟﺪﯾﻦ ﻗﺎﻃﻊ و مقتدر: دموکرات و میانه رو
ارتباط عاطفی خوبی با فرزندان خود دارند و به نیازهای رشدی آنان به خوبی پاسخ میدهند.اﯾﻦ واﻟﺪﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖﮐﻨﻨﺪه اﻧﺪ و ﻫﻢ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ، آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی رﻓﺘﺎر مطلوب ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ وﺿﻮح آﮔﺎﻫﯽ و ﺗﺬﮐﺮ میدﻫﻨﺪ، آﻧﻬﺎ ﻃﺎﻟﺐ ﺣﻖ ﺑﻮده اﻣﺎ زورﮔﻮ، پرخاشگر و اﻧﺤﺼﺎرﻃﻠﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ، ﺷﯿﻮه اﻧﻀﺒﺎطﺷﺎن ﺣﻤﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻬﯽ ﺑﺎﺷﺪ، بیشتر مثبت نگر هستند تا ایرادگیر و منفی باف، آﻧﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺴﺌﻮل، ﺧﻮدﮔﺮدان و ﻫﻤﮑﺎریﺟﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺮأت ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ، آﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ واﻟﺪﯾﻦ از درک، داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ، اﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻖاﻧﺪ، ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺪﻧﯽ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارﻧﺪ، ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ درآوردن را ﯾﮏﺣﺴﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ، ﻧﻈﺎرت ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻘﺮرات و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و اﺳﺘﺪﻻل ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪان اﻋﻤﺎل میکنند. آﻧﺎن ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪان در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ، ﻓﺮزﻧﺪان را ﺑﻪ ﻓﺮدﯾﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و هرگاه نیاز به هدایت و کمک والدین داشتند همراهشان خواهند بود، آﻣﺎدﮔﯽ ﭘﺬﯾﺮش ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮات ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﯿﻠﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ را دارﻧﺪ.
ویژگی های فرزندان:
ﻓﺮزﻧﺪان واﻟﺪﯾﻦ ﻗﺎﻃﻊ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺧﻮداﺗﮑﺎﯾﯽ و ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﺪاری داﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎرﮐﺸﻒ و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﺮوﻫﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و منطقی عمل میکنند، ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ در ﻣﻮرد ﭼﺮاﯾﯽ ﭘﺎداش و ﺗﻨﺒﯿﻪ آن ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺷﺪه و ﭘﺬﯾﺮش ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ، دﺧﺘﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺴﺮان ﻣﺴﺘﻘﻞﺗﺮ و ﭘﺴﺮان از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮﻧﺪ، ارتباط عاطفی خوبی با والدین خود و اعضای خانواده دارند، مسئولیت پذیرند و قدرشناس زحمات والدین. انگیزه زیادی برای پیشرفت دارند و در این راستا تلاش میکنند. از سلامت روان بیشتری برخوردارند و برای زندگی خود هدف و برنامه ریزی دارند. بجای خشونت از گفتگو و حل مسئله در روابطشان استفاده میکنند.
ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﭼﯿﺴﺖ ؟
ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ، رفتاری روانی فرزندان اﺷﺎره دارد. ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺮﻣﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﻦ، ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻦ از ﻣﺤﺒﺖ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد، ﯾﮏ ﺗﻔﺎوت ﮐﻠﯿﺪی ﺑﯿﻦ واﻟﺪﮔری اﺳﺘﺒﺪادی و ﻣﻘﺘﺪراﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻢ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﻘﺘﺪر و ﻫﻢ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎهایی از ﻓﺮزﻧﺪانشان دارﻧﺪ و اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن درﺳﺖ رﻓﺘﺎر ﮐﺮده و از ﻣﻘﺮرات اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻨﻨﺪ. اﻣﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ارزﺷﻬﺎ، اﻫﺪاف و ﻗﻀﺎوﺗﻬﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺪون ﭼﻮن و ﭼﺮا ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ. در حالیکه واﻟﺪﯾﻦ ﻗﺎﻃﻊ روش های تشویقی صحیح بر اساس اصول اصلاح رفتار داﺷﺘﻪ و از ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﻔﺴﯿﺮ در عین داشتن ارتباطی صمیمانه با فرزند اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﮔﺮﭼﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ و ﻣﻘﺘﺪر ﻫﺮدو در ﺳﻄﺢ ﮐﻨﺘﺮل رﻓﺘﺎری ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ، واﻟﺪﯾﻦ ﻣﻘﺘﺪر ﺗﻤﺎﯾﻞ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﯽ به شیوه های خشونت آمیز و آمرانه دارﻧﺪ، در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ این شیوه ها برای رسیدن به کنترل روانشناختی ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ.
