نقش آموزگاران در کاهش لکنت زبان و ناروانیهای کلامی کودکان
برای درمان لکنت زبان کودکان روشهای بیشماری وجود داردکه هر یک بر دیدگاهی خاص تدوین شدهاند، از جمله روشهای روانکاوی، گروه درمانی، خود درمانی،دارودرمانی، شناخت درمانی و…در برخی موارد، درمان لکنت زبان نیاز به جلسات متعددی دارد که لازمه آن ایجاد ارتباط مناسب و مؤثر با کودک و والدینش است. بهطور کلی هرچه کودک از نظر سنی بزرگتر باشد، برنامه درمانی طولانیتری نیاز دارد هدف درمانگر باری بهبودی کودکان خردسال مبتلا به لکنت آن است که مانع از پیشرفت مشکل او شود و در همان ابتدا آن را درمان کند. هرچه درمان دیرتر آغاز شود و کودک بزرگتر باشد، احتمال بهبودی کامل کمتر میشود. در مورد کودک دبستانی، باید به آنها آموخت که چگوه تنش خود را کاهش دهند و سعی کنند راحت و آرام صبحت نمایند این کار ابتدا از کلمات آغاز میشود و به تدریج به جملات و عبارت بلندتر و طولانیتر میرسد.
برای درمان کودکی که لکنت دارد رعایت دو نکته اصلی بایدمدنظر قرار گیرد :
۱) گفتار کودک از چه لحاظ با گفتار سایر کودکان همسن و سال او تفاوت دارد؟
۲) خانواده و اجتماعی که کودک در آن زندگی میکند، تا چه اندازه برای درست صحبت کردن به کودک فشار میآورند؟
توصیه هایی برای آموزگاران :
۱) هنگام صحبت کردن در جمع کودکان هموار سعی کنید آهسته با مکث و شمرده سخن بگوئید.
۲) کودکی که لکنت دارد، باید در مرحله اول خود را عادی بداند، او تنها گفتارش قدری طولانی تر میشود وگرنه تمامی نیازها و خواستههایش مشابه سایر کودکان است. رفتارها، ارزشها و مسئولیتهای گوناگوی که از سایر کودکان انتظار دارید، از او نیز انتظار داشته باشید.
۳) اگر بتوانید شرایطی را که موجب کاهش و یا افزایش لکنت در کلاس میشود تشخیص دهید، میتوانید نقش فعالانهتری در بهبودی او نیز ایفا کنید. سعی کنید زمانی که با کودک مبتلا به لکنت صحبت میکنید، چهرهای آرام، صمیمی و مهربان داشته باشید تا او بتواند با کمترین فشار و اضطرابی صحبتهای خود را به پایان ببرد.
۴) به کودک مبتلا به لکنت بگوئید که از مشکلش آگاه هستید و هیچ لزومی ندارد از این بابت نگران و مضطرب شود. اجازه دهید او بفهمد که او را درک میکنید و خواهان کمک به وی هستید. با دقت و حوصله به سخنان او گوش دهید. در خیلی از موارد، غلبه بر لکنت زبان، بیشتر، غلبه بر ترس و پریشانیهای فکری و ذهنی است.
۵) رعایت نوبت در صحبت کردن میتواند فشارها و تنشهای کودک مبتلا به لکنت را کاهش دهد.
۶) سعی کنید هنگام صحبت با کودک مبتلا به لکنت با او ارتباط چشمی طبیعی برقرار کنید.
۷) زمانی که کودک مبتلا به لکنت قصد دارد مطلبی را برای شما ـ و یا سایر کودکان ـ تعریف کند، کلامش را قطع نکنید، او را تحت فشار قرار ندهید، شهامت و جرأت او را از بین نبرید و با آرامسازی جو و فضای کلاس امکان صحبت کردن را برای او فراهم کنید.
۸) هنگام پرسشهای شفاهی کلاس، از دانشآموز مبتلا به لکنت زودتر از سایرین سئوال کنید؛ زیرا هر چقدر او بیشتر منتظر بماند، مضطربتر میشود و همین امر موجب تشدید لکنت او میشود. سعی کنید سئوالاتی از او بپرسید که مطمئنید جواب آنها را میداند. اگر تصور میکنید ارزیابیتان اشتباه بوده است. بهطور کتبی از او امتحان بگیرید.
۹) لکنت کودک را برایش عادی و پیش پا افتاده تلقی کنید تا کودک از این ناتوانی خود احساس حقارت، ضعف و خجالت نکند. این اطمینان را به او بدهید که مشکل او، تنها یک مشکل گفتاری است و ناروانی کلامی او هیچ ارتباطی با هوش، ذهن، یادگیری و پیشرفت او ندارد.
۱۰) برای صحبت کردن با کودکانی که لکنت دارند، زمان بیشتری اختصاص دهید.
۱۱) از کودکانی که لکنت دارند بخواهید که چنان چه مطلبی را متوجه نمیشوند ـ بهویژه اگر در فهم لغات مشکل دارندـ حتماً بپرسند.
۱۲) تکمیل کردن جملات آخر گفتههای کودک مبتلا به لکنت، موجب ضعف اعتماد به نفس او میشود، بهخصوص اگر کلمات شما آنطور که او میخواسته جملهاش را پایان دهد، نباشد.
۱۳) چنانچه فرصت مناسبی برای کلاس پیش آمد، از کودک مبتلا به لکنت خود بخواهید تا متنی کوتاه و ساده را برای شما و سایر کودکان بخواند. این کار تأثیری عمیق بر خود پنداره او میگذارد.
۱۴) جلسهای با حضور والدین کودک بگذارید و از روشهائی که آنان را برای کاهش اضطراب و لکنت کودک استفاده میکنند، پرسوجو کنید.
۱۵) اگر در مدرسه شما ویا منطقه آموزشیتان گفتار درمانگر وجود دارد، از توصیهها و راهنمائیها و کمکهای او برای کاهش اثرات لکنت بر کودک استفاده کنید. معمولاً این گونه کودکان رنج تمسخر و استهزاء را بیش از کودکان دیگر باید تحمل کنند. از این رو به کارگیری روشهای تقویت اعتماد به نفس، خویشتنداری و کاهش استرس میتواند برای آنها سودمند باشد.
۱۶) مشکلات گفتاری از جمله مشکلاتی است که شدیداً بر روند موفقیت تحصیلی کودک (و یا نوجوان) تأثیر میگذارد. بسیاری از این کودکان احساس خجالت، شرمندگی و ضعف میکنند و چنان چه از این مشکل کودک خود، آگاه شدید، این موضوع را با سایر آموزگارانی که با این کودکان کلاس دارند، در میان گذارید و سعی کنید با اتخاذ روشهائی هماهنگ و کارآمد مانع از وخیمتر شدن لکنت کودک شوید.
۱۷) از بیان توصیه هائی مثل ”آرامتر صحبت کن“، یا ”آرام باش“ خودداری کنید؛ زیرا این گفته شما موجب احساس حقارت و ناتوانی کودک میشود.
در عوض سعی کنید خودتان عکسالعملهای مناسبی انجام دهید که کودک احساس آرامش و راحتی کند.برای مثال، لبخند بزنید، سر تکان دهید، تماس چشمی با کودک برقرار کنید، گفتارش را با گفتن کلماتی مانند ”اوهوم“ و ”بله“ تأئید کنید.
۱۸) کمک، دقت و همت آموزگاران و مربیان مدارس برای بهبودی و موفقیت این کودکان میتواند پایههای موفقیت و پیشرفت را در زندگی آنان استحکام بخشد.
