اختلالات گفتار و زبان کدم اند؟ گفتاردرمانی چگونه است؟

 اختلالات گفتار و زبان

آسیب شناس گفتار وزبان به مشاوره، ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان می پردازد. هرگونه نقص و تاخیر در رشد طبیعی گفتار و زبان توسط گفتاردرمان مورد ارزیابی قرار می گیرد.

انواع اختلالات گفتا رو زبان و علائم آنها شامل :

• اختلال در تولید و تلفظ صداها:

وقتی فردی بعضی صداها ، هجاها و کلمات را نادرست تولید می کند به صورتی که شنونده گفتار او را متوجه نمی‌شود و با دقت بیشتری لازم است گوش دهد تا گفتار او را درک کند .در این حالت فرد دچار اختلال تولیدی است.

مثل حذف : گربه : اًربه              جانشینی : گربه : دربه               خرابگویی: صدای /س/ به صورت نوک زبانی ادا شود

• تاخیر در رشد گفتار وزبان شامل اختلالات :

عقب ماندگی ذهنی: به کسی اطلاق می شود که بر اثر اختلال یا کم کاری در ذهن، در انجام امور جاری رفع مشکلات و پذیرش رفتاری سازگارانه با محیط د رحدی پایینتر از افراد مشابه با همسن خود توانایی داشته باشد

کم شنوا : تاثیرات کم شنوایی نخست به درجه ، موقعیت ، ثبات و سن شروع آن بستگی دارد.رشد زبان در کودک کم شنوا ، همچنین به میزان و نوع آموزش اولیه ، نوع و زمان دریافت دستگاه کمک شنوایی ، عوامل هوشی ، هیجانی و بینایی و روش برخورد خانواده بستگی دارد.سن شروع کم شنوایی عامل بسیار مهم در رشد زبان است .

مشکلات در درک و فهم گفتار دیگران ، تولید صحیح  صداهای گفتاری و مشکلات کیفیت صوتی به درجات مختلف مشاهده می شود.

فلج مغزی : فلج مغزی به یک نقص غیر پیشرونده در سیستم عصبی مرکزی دلالت دارد.وجود آسیب در یک یا چند بخش مغز منجر به ایجاد ناهنجاری حرکتی و احتمالا حسی می گردد.شدت اختلال با گذشت زمان ثابت می ماند.مشکلات همراه شامل عقب ماندگی ذهنی – مشکلات دهانی – حرکتی ( مشکل مکیدن – بلعیدن – جویدن ) – آبریزش دهان – اختلالات زبانی – گفتاری – مشکلات حسی  – ادراکی –تشنجات – مشکلات دندانی – مشکلات ریوی و کنترل ناقص تنفسی – مشکلات معدی – روده ای- مشکلات عاطفی

اتیسم: در خود ماندگی یا اتیسم  نوعی اختلال رفتاری ، ذهنی و احساسی است که در اوایل کودکی و از طریق ویژگی های رفتاری ظاهر می شود.در این بیماری افراد قادر به ارتباط  با دنیای اطراف خود نیستند، چون در این اختلال رشد طبیعی مغز در حیطه های تعاملات اجتماعی وجود ندارد.

علائم: ناتوانی در برقراری ارتباط اجتماعی – عدم رشد  مهارت های زبان بیانی – زبان نامفهوم و پژواک کلام و وارونگی ضمایر- میل وسواسی به یکنواخت بودن محیط – رفتار های خود تحریکی مثل تکان دادن دست – پیچ و تاب خوردن –  دور خود چرخیدن – جلو و عقب رفتن کوبیدن سر به دیوار و گاز گرفتن خود نشان می دهند.این کودکان اختلال شدید توجهی دارند که مانع ارتباط کودک و تعامل با محیط اجتماعی و فیزیکی می شود.کودکان اتیستیک نمی توانند اطلاعات را در ذهن خود پردازش کنند و انسجام دهند،همچنین در درک حالات ذهنی خود و دیگران نقص دارند

• شکاف لب و کام :

باعث مشکلات تغذیه ای ، شنوایی ،دندانی و مشکلات ارتباطی و روانی – اجتماعی می شود.مشکلات گفتاری شکاف لب و کام هم باعث کیفیت صوتی نامطلوب ( پرخیشومی – کم خیشومی – گرفتگی صدا ) و هم باعث آسیب تولیدی ( تلفظ صحیح صداها ) می شود.

• لکنت :

شامل تکرار هجا ها و واجها بخصوص در جایگاه آغازین کلام است که در مراحل پیشرفته آن ، اسپاسمهای عضلانی و شکلک های چهره ، کشیده گویی ، قفل شدگی ، حرکات اضافه اندامهای دیگر و اجتناب و فرار از مشکل نیز دیده می شود.با بلوغ و افزایش سن ، نوع لکنت و شدت آن فرق می کند.در این اختلال نوعا  موارد زیر دیده می شود:

الف – کاهش سرعت گفتار                 ب – کاهش طول عبارت

ج- مکث زیاد در شروع و در حین گفتار       د- اختلالاتی در نوای گفتار ( مکث – تکیه – دیرش و آهنگ )

• اختلالات یادگیری ( اختلال در خواندن – نوشتن – ریاضی )

اشکال در تلفظ حروف – حذف برخی صداها ، اشکال در بخش کردن کلمات – اشکال در ترکیب صداها و ساختن کلمه – فراموش کردن صداهای ابتدای بخش یا صدای حروف – خواندن کل کلمه بدون تشخیص حروف آن – تغییر توالی حروف و کلمه  ها مثل خواندن دور به جای رود و مشکلات دیکته نویسی- اشکال در تشخیص دیداری حروف یا کلماتی که ظاهر مشابه دارند مثل ب – ت  یا س و ص و ث یا ک و گ

• اختلالات صوتی :

رایج ترین نشانه اختلال صوتی ، گرفتگی صوتی است. گرفتگی صوت زمانی حاصل می شود که تارهای صوتی به طور هماهنگ مرتعش نمی شوند ویا به شکل کامل بسته نمی شوند.نشانه های دیگر اختلال صوت شامل ناتوانی در بلند صحبت کردن ، کیفیت یکنواخت صوت ، صحبت کردن با فشار ، زیر یا بم بودن نامناسب صدا ، ناتوانی در تولید صداهای زیر (بویژه در خواننده ها ) نفس آلودگی صوت ، درد در ناحیه قفسه سینه ، گوشها و گلو و لرزش صوت می باشد.

• آفازی ( سکته مغزی ) :

افراد دچار آفازی در درک گفتار دیگران و بیان عقایدشان ( افکارشان )  مشکل دارند. همچنین توانایی آنها در زمینه خواندن ، نوشتن ، اشارات و حالات صورت و یا کاربرد اعداد کاهش یافته است. گفتار ممکن است به عبارات کوتاه و یا کلمات منفرد مانند اسم اشیاء و یا افعال محدود شده باشد. ترتیب کلمات ممکن است بهم بخورد.شایعترین مختصه آنها مشکل در نامیدن است. مثلا ممکن است فرد بداند با مسواک چکار کند اما نام آن را فراموش کرده باشد.

• اختلال در بلع:

دشواری بلع ممکن است فرد را در معرض خطر دائم انسداد ناگهانی راه هوایی یا عفونت های تنفسی ناشی از آسپیراسیون قرار دهد. علائم آن : سرفه فراوان و پی در پی – احساس خفگی هنگام تغذیه – جویدن پر زحمت – بلع  دردناک – بلع مکرر یک لقمه – بی میلی به غذا و کاهش وزن غیر طبیعی- آبریزش از دهان – گلو پاک کردن زیاد- برگشت غذا با اسید – اشکالات تنفسی در حین غذا خوردن یا بلا فاصله بعد از آن – گرفتگی صدا

اختلالات گفتاری اگر درمان نشوند چه عواقبی دارند؟

هرگونه اشکال در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته های دیگران می تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گشته و مانعی در راه پیشرفت تحصیلی فرد و در جامعه و شکوفائی کامل توانائی ها و استعدادهای بالقوه وی شود. این مساله به نوبه خود می تواند صدمات روحی و عاطفی و رفتارهایی نظیرگوشه گیری, پرخاشگری و … و در نهایت تزلزل بهداشت روانی فرد و خانواده او را در پی خواهد داشت.

نقش آسیب شناس گفتار و زبان در مرحله اول, پیشگیری از بروز اینگونه اختلالات از طریق آموزش های انفرادی و گروهی است و در مراحل بعدی, وظیفه او ارزیابی و تشخیص اختلال های گفتار و زبان و تلاش در درمان و اصلاح و جلوگیری از شدت آن ها می باشد .

گفتار درمانی چیست؟

علمی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان انواع اختلالات گفتاری می پردازد.

گفتاردرمانی یکی از رشته های علوم پزشکی در شاخه توان بخشی است که به مطالعه ی جنبه های مختلف گفتار و زبان ، تشخیص و درمان اختلالات مربوطه می پردازد. گفتاردرمانی به عنوان ترکیبی از دانش و هنر, از مجموعه گسترده ای از علوم انسانی و تجربی بهره می گیرد و کسب مهارت در آن مستلزم فراگیری مباحث پایه از جمله نوروآناتومی و فیزیولوژی مکانیسم گفتار, زبان شناسی و آواشناسی, روان شناسی و روانپزشکی و نیز مباحث تخصصی بیماری شناسی, ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان است.

آسیب شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر) از ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن آگاه می‌باشد و با توجه به نوع اختلال، ارزیابی و درمان مربوطه را آغاز می‌کند.

عوامل موثر بررشد طبیعی گفتار و زبان

• جنسیت : سن شروع وسرعت تکامل گفتار در دختران زود تر از پسران است وگفتار شان نیز مفهوم تر است .اما پسرا در مراحل بعدی آن راجبران می کنند
• هوش : رشد گفتار و زبان در ارتباط مستقیم با توانمدیهای ذهنی فرد است .
• رشد فیزیکی : تاخیر در نشستن ، راه رفتن ، مشکلات بینایی وشنوایی سبب می شود تا فرد شناخت کمتری واطلاعات ناقص تری از محیط بدست آورد.
• وضعیت اجتماعی ، اقتصادی خانواده : مشکلات خانوادگی در این زمینه باعث می شود که والدین فرصت وامکانات کمتری برای توجه به گفتار وزبان کودک داشته باشند .شاغل بودن مادر نیز تاحدودی تاثیر منفی میگذارد.
• جو عاطفی خانواده : مراقبت بیش از حد والدین به همان اندازه مضر است که بی توجهی وترد کودک .
• تحریک کلامی : به همان اندازه اهمیت دارد که مسائل بهداشتی ، تغذیه ومحبت مورد تاکید است .
• دو زبانگی : این مشکل زمانی بیشتر نمود پیدا می‌کند که کودک وارد مدرسه یا محیطی می شود که زبانی غیر از زبان مادری استفاده می شود . وکودک مجبور است کلماتی را یاد بگیرد که تا بحال نشنیده ومعانی آن را نمی داند.
• دوقلو و یا چند قلویی : کودکان دوقلو بدلیل نزدیک بودن به هم وداشتن یک وسیله ارتباطی مخصوص بین خود اغلب از همدیگر تقلید نموده واین در رشد گفتار وزبان آنها تاثیر منفی می گذارد