بهترین درمان وسواس فکری و عملی چیست؟

شاید برای رفتن به دستشویی دچار چالش شده اید و از اینکه باید دست ها، پاها و حتی از کمر به پایین بدنتان را کامل آب بکشید خسته شده اید. ممکن است از شستن زیاد دستهایتان بعد از خوردن آنها به وسایل و اشیاء، پوست آنها آزرده و خشک شده است یا اینکه بخاطر چک کردن مدام قفل درب ماشین به سطوح آمدید و یا مدام بنظرتان می آید شیر گاز را بعد از خروج از خانه نبسته اید و هر فکر یا عمل دیگری که از تکرار زیاد آن و اشعال کردن بخش گسترده ای از ذهنتان در رنج و عذابید. با آنکه به احتمال زیاد غیر منطقی بودن آنها را بخوبی میدانید اما در کنترل و متوقف کردنشان با مشکل مواجه اید.

درمان تخصص وسواس فکری

اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک اختلال اضطراب است که مشخصه‌ی آن افکار غیرقابل کنترل و ناخواسته و الگوهای مکرر رفتاری است که شما برای انجام آنها احساس اجبار می‌کنید. اگر OCD داشته باشید، احتمالا می‌دانید که افکار و رفتارهای وسواس‌‌گونه‌ی شما غیرمنطقی است، با وجود این، برای مقاومت در برابر این مشکل و رهایی از آن، احساس ناتوانی می‌کنید.

اختلال وسواس فکری-عملی مانند سوزنی که روی یک صفحه‌ی گرامافون قدیمی گیر کرده باشد، سبب می‌شود مغز، روی برخی افکار یا تمایلات، قفل کند.

انواع افکار و رفتارها وسواسی:

• شست و شو و نجس و پاکی:  از آلودگی می‌ترسند. آنها معمولا دست‌های‌شان را به طور مکرر می‌شویند.
• وارسی و چک کردن مکرر: به طور مکرر، کارهایی را که عدم اطمینان از انجام آنها می‌تواند خطرآفرین یا آسیب‌زا باشد، چک می‌کنند، مواردی از قبیل قفل کردن درها یا بستن شیر اجاق گاز.
• شک و تردید  نگرانی: از این می‌ترسند که اگر کاری را درست یا بی‌عیب و نقص انجام ندهند، مجازات می‌شوند.
• شمارش و مرور و تکرار کلمات یا اعداد:  دائما به نظم و ترتیب فکر می‌کنند و ممکن است درباره‌ی اعداد، رنگ‌ها یا ترتیب‌های خاص، خرافاتی در ذهن داشته باشند.
• احتکار کردن:  از این می‌ترسند که چیزی را دور بیندازند، مبادا دوباره به آن احتیاج پیدا کنند. آنها به طور وسواس‌گونه، چیزهایی را که نیاز ندارند یا استفاده نمی‌کنند، ذخیره (احتکار) می‌کنند.

علائم و نشانه های وسواس فکری و عملی

داشتن افکار و رفتارهای وسواس‌گونه به معنی این نیست که شما حتما دچار اختلال وسواس فکری-عملی هستید. در افرادی که OCD‌ دارند، این افکار و رفتارها موجب اضطراب شدید، صرف وقت زیاد و اختلال در زندگی و روابط روزانه می‌شود. همانطور که گفته شد، ممکن است برای اطمینان از بسته بودن شیر اجاق گاز، بیست بار به سمت گاز رفته و آن را چک کنید، یا از ترس آلودگی، دست‌هایتان را به حد افراط بشویید.

اکثر افرادی که دچار اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) هستند، هم وسواس فکری دارند و هم وسواس عملی، اما برخی افراد، فقط یکی از این دو را تجربه می‌کنند.

درمان های تخصصی وسواس فکری و عملی

۱- مشاوره و رواندرمانی

رفتار درمانی (مواجهه و پیشگیری از واکنش)

مواجهه و پیشگیری از واکنش، شامل مواجهه‌ی مکرر با منبع وسواس فکری می‌شود. سپس از شما خواسته می‌شود از آن رفتار وسواس‌گونه که معمولا انجام می‌دادید، اجتناب کنید تا اضطراب‌تان کاهش یابد.

برای نمونه، اگر وسواس شما، شستن مکرر دست‌های‌تان است، شاید درمانگر از شما بخواهد دسته‌ی در یک توالت عمومی را لمس کنید و سپس شما را از شستن دست‌هایتان منع کند. همانطور که با اضطراب نشسته‌اید، میل به شستن دست‌هایتان به تدریج از بین می‌رود. با این روش، یاد می‌گیرید برای رهایی از اضطراب، نیازی به انجام الگوهای مکرر رفتاری نیست و شما توانایی کنترل وسواس فکری و عملی خود را دارید.

شناخت‌درمانی CBT

شناخت‌درمانی در اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) بر افکار مصیبت‌بار و احساس اغراق‌آمیز مسؤلیتی که شما بر دوش خود احساس می‌کنید، تمرکز می‌کند. بخش بزرگی از شناخت‌درمانی برای OCD، شیوه‌های سالم و مؤثر واکنش به افکار وسواس‌گونه را بدون متوسل شدن به وسواس عملی، آموزش می‌دهد.

۲- درمان های تکنولوژیک وسواس

• نوروفیدبک (نوروتراپی)

پژوهشهایی در زمینه درمان وسواس با استفاده از نوروفیدبک انجام شده است که نشانگر میزان کارایی بالای این روش در درمان اختلال وسواس است. در این مطالعات درمان نوروفیدبک توانسته بود بهبودی معناداری را در علائم وسواس فکری-عملی ایجاد کند. البته نوروفیدبک با کاهش اضطراب و اجرای پروتکل های ریلکسشن در کنترل بهتر ذهن و کاهش افکار تکرار شونده و نشخوارهای فکری بسیار موثر است.

نوروفیدبک چگونه اجرا می شود؟

در این روش شما در مقابل یک مانیتور می نشینید و الکترودی که روی سر شما قرار دارد امواج مغزی شما را دریافت و به کامپیوتر هدایت می کند. حالا شما با دیدن امواج مغزی خود روی صفحه مانیتور می توانید به تنظیم و کنترل آنها بپردازید و در تمام این مراحل درمانگر در کنار شما نشسته و به شما یاد می دهد که چگونه می توانید این کار را انجام دهید.

درواقع نوروفیدبک شما را قادر به دیدن دنیای درون مغزتان می کند ، به عنوان مثال در صفحه مانیتور شما امواج مغزی را به شکل شبیه سازی شده در قالب یک بازی می بینید و با نگاه کردن به صفحه مانیتور و بدون استفاده از دست شروع به بازی می کنید. دستگاه الگوهای امواج مغزی شما را پردازش می کند و در صورتیکه این الگوها مناسب باشد شما در بازی به جلو خواهید رفت و در غیر اینصورت شکست می خورید ،به این ترتیب شما یاد میگیرید که مثلا در شرایط اضطراب چگونه می توانید مغز خود را طوری تنظیم کنید که آرامش جایگزین اضطراب شود.

نوروفیدبک هیچگونه عوارضی ندارد بلکه جایگزین مناسب دارو درمانی است که معمولا دارای عوارض مختلفی است. این تکنولوژی اثرات درمانی پایدارتری نیز دارد، فعالیت های کل مغز را کنترل می کند و بهبودی پایدار بیماری را شامل می شود.

• TDCS

متداول ترین نوع تحریک الکتریکی فرا جمجمه ای، tDCS است .

در این متد با جریان الکتریکی (حداکثر تا ۲ میلی آمپر) نواحی خاصی از مغز برای ایحاد نتایج خاص درمانی مورد تحریک قرار می گیرد.

نحوه اجرای درمان:

اصول کار به این صورت است که دو یا چهار الکترود  بر روی نواحی خاصی از سر قرار می گیرد. جریان الکتریکی پس از عبور از نواحی مختلف (پوست سر، جمجمه و …) خود را به سطح قشر مغز می رساند.

دستگاه TDCS (تی دی سی اس) یکی از انوع دستگاه نوروتراپی است . نوروتراپی به معنی درمان اعصاب  و یا درمان سلولهای عصبی (فیزیوتراپی مغز) است. ازاین وسیله درمانی هم اکنون در اکثر کشورهای پیشرفته استفاده  می شود زیرا کاملا بی ضرر وبدون عوارض است. بنابراین TDCS دستگاهی است که برای درمان و تقویت سلول های عصبی و یا بیماری های مربوط به اعصاب بکار می رود.

بیشتر بدانیم: تی دی سی اس چیست؟

متخصص روانشناسی بالینی ما در حیطه اختلالات وسواس در مرکز تخصصی رواندرمانی و مشاوره آرامش ماندگار این اختلال را با ترکیب روش های تکنولوژیک و رواندرمانی تحت درمان قرار میدهد و در موارد شدیدتر دارودرمانی را نیز همراه میکند.