اختلالات افسردگی جزو اختلال‌های خلقی محسوب می‌شود. افسردگی به هر شکلی که ظاهر شود، شیوه دید فرد از خود، از دیگران و دنیا را تحریف می‌کند. اختلال افسردگی قدرت قضاوت را تضعیف می‌کند و باعث رفتارهای نامعقول می‌شود. در هر یک از موارد، بیمار نمی‌تواند زندگی روزمره عادی داشته باشد. افسردگی می‌تواند، باعث ابتلاء فرد به انواع بیماری‌های جسمی و روانی شود.
اختلال افسردگی بیشتر در دهه چهارم عمر شروع می‌شود، هرچند امکان شیوع آن در تمام سنین، حتی در جوانان ۲۰ تا ۳۰ سال نیز وجود دارد. افسردگی می‌تواند منجر به عدم تمرکز و مسئولیت پذیری در زندگی شود، بنابراین ممکن است فرد افسرده کنترل و تمایل خود را برای ادامه زندگی از دست بدهد، افسردگی موجب عدم لذت فرد از زندگی می‌شود. فرد افسرده به سمت بدبینی، انتقاد، عدم اعتماد به نفس و کاهش احساسات و قدرت تخیل هدایت می‌شود.
انواع اختلالات افسردگی
اختلال افسردگی اساسی
به این نوع از افسردگی، اختلال یک قطبی نیز گفته می‌شود. ویژگی اصلی این اختلال یک دوره زمانی حداقل دو هفته‌ای است که در ضمن آن، خلق افسرده یا بی علاقگی یا فقدان احساس لذت تقریباً در همه کارها وجود دارد. همچنین فرد باید دست کم چهار نشانهٔ دیگر از جمله تغییر در اشتها یا وزن، خواب، و کارهای روانی-حرکتی، کاهش نیرو، احساس بی‌ارزشی یا گناه، مشکل در تفکر، تمرکز یا تصمیم‌گیری، یا افکار عودکننده دربارهٔ مرگ و خودکشی، طرح نقشه یا اقدام برای خودکشی را داشته باشد.
نشانه‌های افسردگی اساسی
۱- وجود خلق افسرده در بخش بیشتر روز و تقریباً همهٔ روزه.
۲- کم شدن زیاد علاقه یا لذت نسبت به همه یا تقریباً همه کارها در بخش بیشتر روز، تقریباً همه روزه.
۳- کاهش بیش از حد وزن بدون پرهیز یا رژیم غذایی خاص یا افزایش بیش از حد وزن، یا پایین یا بالا رفتن اشتها تقریباً همه روزه.
۴- بیخوابی یا خواب آلودگی تقریباً همه روزه.
۵- بیقراری یا کندی روانی-حرکتی تقریباً همه روزه.
۶- خستگی یا از دست دادن نیرو تقریباً همه روزه.
۷- احساس بی‌ارزشی یا احساس گناه افراطی یا بی‌مورد.
۸-پایین آمدن توانایی تفکر یا تمرکز، یا بی‌تصمیمی، تقریباً همه روزه.
۹- افکار عودکننده راجع به مرگ، اندیشه‌پردازی خودکشی مکرر بدون نقشه خاص، یا اقدام به خودکشی یا طرح نقشه خاصی برای خودکشی.
اختلال افسرده خویی
شدت اختلال افسرده خویی که قبلاً روان نژندی ملال انگیز نامیده می‌شد، کمتر از اختلال افسردگی اساسی است. این اختلال از نظر شدت خفیف تا شدید است، اما شاخص اصلی مزمن شدن آن است. در زنان شدیدتر و متداول‌تر از مردان هست و شروع آن تدریجی است.
نشانه‌های افسرده خویی
۱- وجود خلق افسرده در بیشتر روز و در بیشتر روزها به مدت حداقل دو سال.
۲- در حالت افسردگی دو یا چند مورد از نشانه‌های زیر وجود دارد:
-
- کم اشتهایی یا پِر اشتهایی.
- بی خوابی یا کم خوابی.
- کمبود نیرو یا احساس خستگی.
- عزت نفس پایین.
- تمرکز کم یا اشکال در تصمیم گیری.
- احساس درماندگی.
- سردرد، گرفتگی عضلات یا مشکلات گوارشی.
۳- طی یک دوره دو ساله آشفتگی (یا یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) شخص اصلاً به مدت بیش از دو ماه در یک نوبت بدون نشانه‌های موجود در ملاک‌های بند یک و دو هست.
۴- در طی دو ساله آشفتگی (یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) دوره افسردگی عمده وجود نداشته‌است.
۵- هرگز یک دوره مانیک، یک دوره مختلط، یا یک دوره هیپومانیک وجود نداشته و هرگز ملاک‌های تشخیصی اختلال ادواری خویی وجود نداشته‌است.
۶- این اختلال هرگز در طی یک دوره اختلال روان پریشی مزمن، مثل اسکیزوفرنیا یا اختلال هذیانی پیدا نمی‌شود.
۷- نشانه‌ها، پریشانی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی را در کارکرد اجتماعی، کاری، یا بقیه زمینه‌های مهم کارکرد باعث شده‌اند.
نوروفیدبک
نوروفیدبک به روشی اطلاق می‌شود که در آن، اطلاعات عصبی از عملکرد مغز به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) افراد بازخورد داده می شود و تلاش می شود تا آنها بیاموزند چگونه کارکرد مغزی خودشان را اصلاح نمایند. منطق این روش درمانی بر پایه شرطی سازی عاملی استوار است.
ما در حالت عادی قادر به کنترل و تغییر امواج مغز خود نیستیم؛ زیرا نسبت به این امواج آگاهی نداریم. در روش درمانی نوروفیدبک، سعی می شود تا این آگاهی از طریق ارائۀ بازخوردهای (فیدبک های) بسیار سریع (چند هزارم ثانیه پس از وقوع) به فرد ایجاد شود. همچنان که این تمرین ادامه می یابد، مغز یاد می گیرد که چگونه به تولید بیشتر امواجی بپردازد که منجر به عملکرد بهتر می شود. اینکه چه امواجی در مغز افزایش و چه امواجی کاهش یابند، کاملاً بستگی به مشکل هر فرد دارد و درمانگر آن را در طول جلسه تنظیم می نماید.
از این روش می توان به منظور بهبود اختلالاتی چون بیش فعالی/کمبود توجه، ناتوانی های یادگیری، صرع، هراس و اختلالات اضطرابی، اختلالات مربوط به سوء مصرف مواد، افسردگی، مدیریت استرس، میگرن، سندرم تورت و اختلالات خواب استفاده کرد.
