طرحواره درمانی چیست؟ (Schema Therapy) :
الناز سادات محمدزاده خراسانی( کارشناس ارشد مشاوره خانواده، طرحواره درمانگر)
این رویکرد درمانی توسط جفری یانگ روان‌شناس آمریکایی پایه‌گذاری شده است، که یکی از شیوه‌های رواندرمانی تلفیقی است. درواقع طرحواره درمانگر با تلفیقی از تکنیک‌های شناختی، هیجانی و رفتاری میتواند آن سطح عمیق از تجربیات دردناکی که مراجع در ذهن خود تجربه می کند را دستکاری کند و به گونه ای درد روان فرد را کم می کند.
طرحواره ها به عنوان “صدای والدین” مفهوم سازی می شوند. در واقع طرحواره ها صدای گفتگو والدین با کودک هستند که به تدریج در ذهن کودک جای گرفته اند و هم اکنون به گونه ای نظام مند اما ناکارآمد زندگی وی را کنترل می کند. طرحواره ها موانع ذهنی ما برای رسیدن به آرامش هستند، باید آن ها را بشناسیم و بتوانیم کنترل و مدیریتشان کنیم، طوری که اجازه ندهیم زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار دهند و نسبت به نیازهای خود درونی ( کودک درون) آگاهی یابم.
وقتی طرحواره ای شکل می گیرد مبنای تفسیر دنیا و اطلاعاتی می شود که دریافت می کنیم.
در واقع طرحواره ها، الگوهای منفی ناپایدار هستند.
اگر والدین رفتارهای مناسبی با کودک نداشته باشند و نیازهای هیجانی او مانند نیاز به دلبستگی ایمن را در کودک به خوبی برآورده نکنند طرحواره های ناسازگار اولیه ( تله های زندگی ) شکل می گیرند. به گونه ای والدین به جای آنکه براساس نیاز هیجانی و احساسی کودک به او پاسخ دهند بر اساس اضطراب والدینی، پاسخ می دهند.
بر اساس نظریه طرحواره درمانی، در صورتی که یک یا چند تا از پنج نیاز هیجانی اصلی فرد در دوران کودکی به درستی تأمین نشود، طرحواره‌های ناسازگار اولیه در او شکل می‌گیرند. این نیازها عبارتند از:
۱- دلبستگی ایمن به دیگران (شامل نیاز به امنیت، ثبات، محبت و پذیرش)
۲- خودگردانی، کفایت و هویت
۳- آزادی در بیان نیازها و هیجان‌های سالم
۴- خود انگیختگی و تفریح
۵- محدودیتهای واقع‌بینانه و خویشتن‌داری
به عنوان مثال: یکی از نیازهایی که هر کودکی خواهان آن است، ثبات، قابل پیش بینی و دردسترس بودن والدین است. اما اگر والدین به هنگام نیاز کودک دردسترس نباشند و کودک نتواند پیش بینی کند که چه زمانی نیازهایش برآورده می شود در او طرحواره بی اعتمادی شکل می گیرد.
ساختار مغز به گونه ای است که اطلاعات در مورد دنیای اطراف خود را طبقه بندی کند و این طبقه بندی ها را حفظ نماید. به همین خاطر کسی که طرحواره بی اعتمادی دارد گمان می کند که اکثرآدم ها نا ایمن هستند و قصد سوء استفاده از او را دارند. در واقع طرحواره‌ها منجر به شکل‌گیری افکار ناکارآمد، تجربه مداوم هیجانات منفی و بروز رفتارهای خودتخریبی در دوران بزرگسالی می‌شوند. و کیفیت زندگی فرد بزرگسال را تحت تاثیر خود قرار می دهد. دلیل به وجود آمدن طرحواره ها هر کس یا هر چیزی که بوده، واقعیت این است که ما باید به کمک طرحواره درمانگر متخصص از وجودشان آگاهی پیدا کنیم، بتوانیم ناکارآمد بودنشان را تشخیص دهیم و تغییرشان دهیم.
در طرحواره درمانی، روان درمانگر ابتدا از طریق آزمون استاندارد به مراجع کمک می‌کند نسبت به طرحواره‌های ناسازگار اولیهٔ خود آگاه شود. سپس با تلفیقی از تکنیک‌های شناختی، هیجانی و رفتاری به او کمک می‌کند به تدریج الگوهای ناکارآمد گذشته را رها کند، افکار و رفتارهای کارآمدتری را در پیش بگیرد و احساسات منفی‌اش را بهتر مدیریت کند.
طرحواره درمانی علاوه بر تغییر بینش فرد، به تغییرشناختی، هیجانی و رفتاری فرد نیز می پردازد.
هدف طرحواره درمانگر:
طرحواره درمانگربا استفاده از تکنیک های این رویکرد به مراجع خود کمک می کند تا احساسات و هیجاناتش را بشناسد و خودش را بپذیرد، در نهایت درمان به روش این رویکرد میتواند مسیر زندگی خود را با خود دوستی سالم و رشد بزرگسال سالم خود پیش ببرد و زندگی شاد و آرام ترو با کیفیت بیشتری را تجربه کند.
جذابیت طرحواره ای:
افراد نا آگاه نسبت به طرحواره های خود معمولا جذب کسانی می شوند که طرحواره هایشان را تایید می کنند. مثلا: کسی که طرحواره بی اعتمادی دارد جذب کسی می شود که اهل صمیمیت نیست و روابط سطحی برقرار می کند.
طرحواره درمانی زوجین:
طرحواره درمانی در درمان زوجین نیز موثر است، به آن ها کمک می کند طرحواره های طرف مقابل را بشناسند و رفتارهای یکدیگر را که در نتیجه طرحواره های ناسازگارشان شکل گرفته است را درک کنند. و در نهایت زوجین میتوانند صمیمیت بیشتری را در رابطه زناشویی خود تجربه کنند.
مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره آرامش ماندگار با داشتن بهترین درمانگران خانواده و مشاوره ازدواج با رویکرد طرحواره درمانی (پیش از ازدواج، زوجی، طلاق) آماده ارایه خدمات مشاوره ای به مراجعین محترم میباشد.
تماس با مرکز مشاوره و رواندرمانی آرامش ماندگار
