دیسلکسیا یا نارساخونی (ناتوانی در خواندن) چیست؟
خواندن ، مهارتی است که به پیش نیازهای زیادی مبتنی بوده و به کمک آموزش کسب می شود . در واقع توانایی خواندن متون نوشته شده طی مراحلی از یادگیری و آموزش خاص کسب شده و به طور معمول مدت زمان زیادی به طول می انجامد. درصد قابل ملاحظه ای از کودکان این توانایی را به عنوان مهارتی طبیعی کسب نمی کنند ، علی رغم این که آنان مراحل یادگیری معمول را طی کرده اند و ظرفیت عقلانی عادی را در سایر جنبه ها دارند.
نارساخوانی نوعی اختلال یادگیری است که با نقص آشکار در شناسایی و خواندن کلمات به طور صحیح و یا روان توصیف می شود ، هم چنانکه ممکن است نقص بارز در توانایی رمزگشایی یا هجی کردن کلمات وجود داشته باشد. دانش آموزان مبتلا علی رغم داشتن هوش طبیعی و آموزش مناسب و فقدان نارسایی حسی آشکار ، در زمینه خواندن دچار مشکل هستند. اگرچه بزرگسالان مبتلا به این اختلال از راه های دیگر ضعف خود را جبران می کنند، ولی نشانه های بارز این اختلال نظیر ضعف واج شناختی معمولا تا بزرگسالی ادامه می یابد.
نارساخوانی از نظر آماری:
نارساخوانی تقریبا در ۷۵درصد دانش آموزان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری مشاهده می شود . دانش آموزانی که در سایر زمینه های تحصیلی مشکلات یادگیری دارند به احتمال زیاد دچار مشکلاتی در زمینه خواندن نیز هستند. ۵ تا ۱۲ درصد دانش آموزان سنین مدرسه با اختلال نارساخوانی شناسایی می شوند.
مشخصات عمده در کودکان دارای دیسلکسیا یا نارساخوان عبارت اند از:
• وجود سابقه‌ی اختلالات یادگیری در خانوادۀ کودک
• داشتن هوش متوسط و یا بالاتر از حد متوسط
• معکوس‌خوانی، مثلاً «در» را «رد»، یا ۱۳ را ۳۱ می‌خواند
• فقدان هماهنگی حسی و حرکتی
• شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است
• بی علاقگی به خواندن
• ضعف در حافظه بینایی و شنیداری
• ضعف در درک شنیداری
در مجموع کودک نارساخوان در خواندن کُند است، و کلمات را از وسط و بعضی ازکلمات را به صورت معکوس می‌خوانَد. بطور مثال:
در => رد آب => با
این کودکان مشکلات املایی زیادی داشته و در هجا کردن، نوشتن، و ریاضیات مشکل داشته و توانایی نوشتن عقاید و نظرات خود را ندارند. این گروه از کودکان در حافظه کوتاه مدت نیز مشکل دارند، اما حافظه درازمدت شان به خوبی کار می‌کند. نشانه‌های دیگر در آن ها عبارت اند از اشتباه کردن در جهت‌یابی، مثلاً راست و چپ را به سختی تشخیص می‌دهند. والدین و معلمین به اشتباه فکر می‌کنند که کم‌توجهی کودک به تکالیف مدرسه ناشی از شیطنت اوست، و در نتیجه کودک را تحت فشار و تنبیه قرار می‌دهند، در حالی‌که این روش نه تنها مشکل را بهبود نمی‌بخشد، بلکه بی‌میلی کودک به درس و مدرسه را سبب می‌شود.
راهکارهای درمانی
به منظور درمان دیسلکسیا یا نارساخوانی دانش آموز می بایستی یک برنامه درمانی جامع در یک تیم چند تخصصی شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی و روانشناسی تخصصی در زمینه اختلالات یادگیری با هدف آموزش و نوروفیدبک جهت تقویت عملکردهای شناختی از قبیل حافظه کوتاه مدت، تمرکز و توجه، ارتقاء هماهنگی حسی- حرکتی و… را دریافت کند.
در واقع بهترین درمان ترکیب جلسات نوروفیدبک جهت تقویت عملکردهای مغزی(توجه، تمرکز، حافظه و عملکرد حسی-حرکتی) و همزمان اجرای آموزش های تخصصی با توجه به شناسایی ضعف ها و ناتوانی های فرد در خواندن میباشد که در صورت داشتن ضعف در سیستم گفتاری(زبان گفتاری) میتوان از گفتاردرمانی بهره جست.
گردآورنده: جلال محمودی (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی- روانشناس کودک و نوجوان – نوروتراپیست)
تماس با مرکز مشاوره و رواندرمانی آرامش ماندگار
رزو وقت مشاوره با روانشناس بالینی
