روانشناس خوب و بلوغ در نوجوانان

برخی عوامل اصلی در ایجاد بلوغ زودرس

زمانی که یک فرد میتواند قدرت باروری پیدا کند را دوران بلوغ گویند. تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ، نتیجه‌ مستقیم یا غیرمستقیم فعالیت غده هیپوتالاموس در دستگاه عصبی مرکزی، تحریک اعضای جنسی و ترشح هورمون‌های جنسی است. اما بلوغ زودرس براساس تعریف‌های اپیدمیولوژیک ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌از نظر فیزیکی و هورمونی زیر ۸ سال در دختران و زیر ۹ سال در پسران است. این روزها با تغییری که در ساختار زندگی شهری صورت گرفته و با توجه به پیشرفت‌هایی که در زندگی اجتماعی به‌وجود آمده بلوغ زودرس در دختران سفیدپوست زیر ۷ سال و در سیاه‌پوستان زیر ۶ سال تعریف شده است. این سن در مورد شروع بلوغ است چون همان‌طور که می‌دانید بلوغ دوره‌ای چند ساله دارد.

عوامل ایجاد‌کننده بلوغ زودرس

عوامل زیادی در شروع بلوغ اهمیت دارند ولی بیشتر  این عوامل وابسته به ژنوم افراد است. در واقع این ژنتیک است که تعیین می‌کند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اما چنین به‌نظر می‌رسد که سایر عوامل نیز بر سن شروع و البته پیشرفت تکامل بلوغ تاثیرگذارند. تغذیه، وضعیت عمومی سلامت، موقعیت جغرافیایی و البته حالت روانی همگی می‌توانند بر زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اینکه در بیشتر موارد نشانه‌های بلوغ در یک دختر تقریبا در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر می‌شود، نشان می‌دهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد. این در واقع در ساختار بدن فرد تعیین شده است اما این تنها ژن نیست که تعیین‌کننده است. برخی عوامل محیطی هم این ژن را می‌پرورانند، از جمله وزن، قد و تغذیه.

راه‌حل پیشگیری از بلوغ زودرس به تغذیه و پیشگیری کردن از عوامل ایجادکننده بلوغ زودرس بستگی دارد.

دلایل عمده بلوغ زودرس در کودکان

* چاقی و اضافه وزن

وزن یکی از عواملی است که ورود بلوغ را باعث می‌شود. طبق آماری که در ایران وجود دارد شروع بلوغ در دختران حدود ۱۳۰سانتی‌متر قد و متوسط وزن۳۴-۳۳ کیلوگرم و سن استخوانی حدود ۹ سال را شامل می‌شود. این وزن یک علامت است که با رسیدن فرد به آن می‌توان انتظار بلوغ را داشت، هر چند الزامی وجود ندارد و ممکن است فردی با وزن ۵۰ کیلوگرم هنوز به بلوغ نرسیده باشد اما زمان شروع عادت ماهانه دردخترانی ‌که وزن‌شان بیش از ۳۰ درصد وزن طبیعی آنهاست و نسبتا چاق هستند، زودتر از حد میانگین است. تاخیر در شروع دوره قاعدگی، در کودکان مبتلا به سوءتغذیه شدید هم شایع است. در کشورهای اروپایی با تغذیه مناسب هر ۱۰ سال دوره عادت ماهانه ۳ ماه زودتر اتفاق می‌افتد.

اضافه وزن در دختران، احتمال بلوغ زودرس را افزایش می‌دهد ولی این رابطه در پسران حالت عکس دارد و لاغری مفرط، باعث افزایش احتمال بلوغ زودرس می‌شود.

*  مواد شیمیایی زیست محیطی
BPA ها یک ماده شیمیایی موجود در ظروف پلاستیکی، قوطی های مواد غذایی، بطری آب و سایر ظروف نگه دارنده غذا می باشد که باعث تغییرات مهلکی در بدن شده و بلوغ را جلو می اندازد. طبق آمار این تاثیر به خصوص در دختران پررنگ است و یکی از دلایل اصلی بلوغ زودرس در آن ها می باشد. مواد شیمیایی موجود در اسپری ها و دیگر مواد آرایشی بلوغ دختران را جلو می اندازد و در مرحله ی اول باعث رشد سینه ها می شود. و قطعا این موضوع برایشان مضر است.

* افزایش مصرف تنقلات
خوردن تنقلات و خوراکی های سوپرمارکتی نه تنها باعث چاقی شده و عامل اصلی بلوغ زودرس را توسعه می دهند بلکه با مصرف چربی های حیونی باعث افزایش فاکتور رشد شبه انسولین و یا IGF-1 در بدن شده که بلوغ زودرس را جلو می اندازد. در این حالت بچه ها حتی از خوردن گوشت قرمز هم اجتناب می کنند. این رژیم غذایی نا مناسب خود باعث اثر گذاری بیشتر مواد موجود در تنقلات می شود.

* سوتغذیه

زمانی که کودکان عادات بد تغذیه ای دارند یا به عبارتی بد غذا هستند والدین سریع تصمیم می گیرند که به آن ها غذاهای آماده فست فودی بدهند که درصد بالایی چربی و قند دارد و این خود باعث به هم خوردن چرخه های طبیعی هورمونی در بدن شده و بلوغ زودرس را ایجاد می کند.

* تغییرات هورمونی
جامعه و به خصوص رسانه ها متهم اصلی این عامل هستند. نمایش فیلم ها و مستند های مربوط به بزرگسالان و همچنین قراردادن کودکان در معرض تمامی اخبار مربوط به بزرگسالان و آگاه کردن آن ها از همه چیز آن هم در سن نادرست باعث یک واکنش در بدن شده و بلوغ را جلو می اندازد. محققان می گویند وقتی که کودکان در معرض آگاهی از این قبیل مسائل قرار می گیرند غده هیپوفیز مغزشان دستور ترشح هورمون های جنسی یعنی استروژن و تستوسترون را می دهد و این خود به معنی بلوغ زودرس است.

* سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
مادران باردار، باید به دلایل بسیار سیگار را ترک کنند و یکی ازمهمترین این دلایل، ابتلای فرزند شان به بلوغ زودرس است. محققان می گویند دختران مادرانی که هر روز حداقل ۱۰ نخ سیگار طی دوره بارداری می کشند، ۳ تا ۴ ماه زودتر از مادران غیرسیگاری بلوغ را تجربه می کنند. از آنجا که بلوغ زودرس می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان سینه و حتی مشکلات تنفسی مانند آسم را به دنبال داشته باشد،شود.

* علاقه ی زیاد به حمام
اگر کودک تان علاقه من به دوش گرفتن و استفاده از شامپوست مراقب باشید. . به گزارش ایسنا، مواد شیمیایی موجود در قوطی های کنسرو خوراکی، لاک ناخن و شامپوها می توانند سبب بلوغ زودرس در دختران شود و خطر ابتلا به سرطان و دیابت را در آنها افزایش دهند.

* مصرف گوشت زیاد
برای سلامت فرزند تان هم که شده، رژیم غذایی متنوعی را در خانه اجرا کنید و دست از مصرف پی در پی گوشت بردارید، زیرا محققان می گویند مصرف زیاد گوشت می تواند موجب بروز بلوغ زودرس در دختران شود. به گزارش بی بی سی، دخترانی که در دوران کودکی زیاد گوشت می خورند، زودتر از دیگر دختران، بالغ می شوند. محققان می گویند اگر در ۳ سالگی کودکی بیش از ۸ نوبت در هفته و در ۷ سالگی، ۱۲ نوبت در هفته گوشت مصرف کند، زودتر از همسالانش بالغ می شود.

* تماشای زیاد تلویزیون

تحقیقات ثابت کرده است که تماشای بیش از اندازه تلویزیون می تواند باعث اختلال در تعادل هورمونی در نوجوانان و در نتیجه بلوغ زودرس شود. جلوگیری از دسترسی کودکان به تلویزیون تنها به مدت یک هفته باعث افزایش ۳۰درصدی هورمون ملاتونین در آنها می شود. این هورمون که از بلوغ زودرس جلوگیری می کند با تماشای بی رویه تلویزیون در بدن آنها کاهش پیدا می کند. پس اگر نمی خواهید وضعیت هورمونی فرزند تان به هم بریزد و با مشکلات ناشی از بلوغ زودرس مواجه شود، تماشای تلویزیون را برایش جیره بندی کنید.

* رابطه ی اینترنت و بلوغ زودرس

بلوغ طبیعی دوره ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به وجود می آیند و فرد توان باروری پیدا می کند. تغییرات فیزیکی در این دوره شروع دوران بلوغ را در فرزندان نشان می دهد.تغذیه، وضعیت عمومی سلامت، موقعیت جغرافیایی و البته حالت روانی همگی می توانند بر زمان شروع بلوغ اثر بگذارند. اما باگسترش روزافزون استفاده کودکان از اینترنت پیش از شناخت خاستگاه استفاده از آن و خطرات و آسیب های پیش رو و نحوه ی پیشگیری از خطرات احتمالی، عواقبی از جمله اعتیاد به اینترنت، افزایش تعارض بین والدین و کودکان، افزایش تعداد کودکانی که به بلوغ زودرس دچار می شوند و …… را در پی داشته است.

* قرار گرفتن در معرض محرک های جنسی

غریزه جنسی در دوران کودکی وجود درد اما نه به شکل و معنایی که در دوران بلوغ و بزرگسالی بروز میکند. اما اگر همین غریزه از کودکی در معرض محرک های جنسی مختلف قرار گیرد، احتمال اینکه بلوغ زودرس در فرد ایجاد شود بسیار بیشتر از شخصی است که در معرض محرک های جنسی قرار ندارد. محرک هایی از قبیل فیلم های دوبله نشده، عکس ها و تصاویر با پوشش کم، فیلم های ماهواره ای و…

* خوردن زیاد نوشابه و نوشیدنی های گازدار

متخصصان دانشگاه هاروارد در بررسی انجام شده روی ۵۶۰۰ دختر ۹ تا ۱۴ سال در فاصله سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی دریافتند: افرادی که در روز بیش از ۱٫۵ وعده نوشابه مصرف می کنند نسبت به دیگر همسالان خود که این میزان مصرف نوشابه را ندارند حدود دو ماه زودتر اولین عادت ماهانه خود را تجربه می کنند.