مکیدن انگشت شست، عادتی طبیعی در نوزادان است اما مشکل از جایی شروع می‌شود که کودک بزرگ می‌شود اما این عادت را کنار نمی‌گذارد. کودکان بعد از ۳ سالگی نباید این عادت را داشته باشند، بنابراین اگر این عادت در کودکان بالای ۳ سال وجود داشت والدین لازم است تدابیری برای رفع آن بیاندیشند. اگر روش‌های زیادی را امتحان کرده‌اید اما موفق نشده‌اید، این مطلب را بخوانید.
بگذارید تا ابتدا دلایل مکیدن انگشت را بررسی کنیم:
جلال محمودی (کارناس ارشد روانشناسی بالینی)
– آلودگی: دستان کودکان عمدتا تمیز نیست و بخاطر اینکه در طول ساعات بیداری و بازی به اشیاء و وسایل مختلف دست میزنند امکان آلودگی بالایی دارد که از طریق مکیدن انگشتان یا شست میتواند میکروب ها به راحتی وارد بدن او بشوند و بیماری مختلف گوارشی و… ایجاد کنند.
– ظاهر بد دهان و دندان ها: مکیدن شست و انگشت اعلب باعث تغییر حالت لب ها، بد شکلی دندان ها و لثه ها شده و در بلند مدت تاثیرات ثابتی بجای بگذارد.
_ مشکلات گویایی: ادامه دادن این عادت میتواند در کودکان مشکلات گویایی از قبیل لکنت یا سایر اختلالات گویایی گردد.
– زخم و ترک پوست: از آثار بسیار مشخص و قابل رویت مکیدن شست یا انگشتان زخم شدن و ترکیدن پوست و حتی عفونت و رشد ناسالم ناخن ها و انگشتان شود.
– تمسخر: برخی کودکان با انجام این عادت غلط در حضور سایر کودکان، ممکن است مورد تمسخر قرار گرفته و از گروه های همسالان طرد شوند.
با دانستن اهمیت ترک کردن این رفتار نامطلوب، لازم است روش های ترک کردن آنرا بدانیم و بکار بگیریم.
درمان مکیدن انگشت یا شست در کودکان
۱. آرامش خود را حفظ کنید
والدین محترم قبل از هر اقدامی باید بدانند مشکل فرزندشان آنقدر حاد و نگران کننده نیست که بخواهند دست به اقدامات فوری، تند یا خشن بزنند. آنچه میتواند بکارگیری روش های درمان این عادت را امکان پذیر کند آرمش شما و رفتار سنجیده، منطقی و توام با تدبیر شماست نه خشونت و سخت گیری های بی مورد.
۲. تشخیص علت
مکیدن شست یا انگشت در کودکان معمولا دلایل اضطرابی دارد. البته این اضطراب میتواند موقعیتی بوده یا ریشه ای و از ابتدای تولد باشد. دلیلی اضطراب موقعیتی میتواند مثل مشکلات سازگاری با محیط های جدید باشد یا درگیری با یک همبازی که هر روز با او در مدرسه، باشگاه یا محیط های دیگر در ارتباط است و البته عامل اضطراب ممکن است رفتار خود والدین باشد. بنابراین پیدا کردن علت این عادت و رفع کردن آن میتواند در کاهش یا درمان کامل آن موثر باشد.
۳. سرگرمی ایجاد کنید
یکی از روش‌های متوقف کردن عادت مکیدن انگشت در کودکان، سرگرم کردن آن‌هاست. هر زمان که دیدید کودک‌تان انگشت خود را می‌مکد، سعی کنید حواس او را پرت کرده و او را سرگرم انجام فعالیت‌هایی که به دو دست نیاز دارند کنید. میتوانید دستان او را با در آغوش گرفتن اسباب بازی یا نقاشی کردن بازی گل یل پوچ و… درگیر کنید بویژه در لحظات اوج آن.
۴. تشویق کنید.
بچه‌های کوچک، تشویق شدن برای هر چیزی را دوست دارند و بنابراین یکی از راه‌های آسان برای درمان مکیدن انگشت در کودکان این تکنیک است. هر وقت که کودک‌تان انگشت خود را از دهان بیرون می‌آورد، او را تشویق کنید. همیشه به او یادآوری کنید که چه‌قدر کودک خوبی است و با درآوردن انگشت شست از دهان، چه کار بزرگی انجام داده است.
۵: آگاهی بخشیدن
در مورد عوارض مکیدن انگشت به کودک خود آموزش دهید. زمانی که کودک شما کمی بزرگ شده باشد و اثرات منفی مکیدن انگشت را بفهمد، خودش می‌خواهد که این عادت را کنار بگذارد. برای اینکه او را از عوارض منفی مکیدن انگشت آگاه کنید باید دائما با او صحبت کنید. درمورد عوارض مکیدن انگشت یا چیزهایی که ممکن است آینده او را کاملا تغییر دهد با او صحبت کنید. آموزش صحیح واقعا لازم است و زمانی که کودک متوجه شد، مسئول‌تر می‌شود و وقتی این اتفاق افتاد، دیگر نگران مشکل مکیدن انگشت شست او نباشید. البته این آگاهی بخشی نباید افراطی باشد یا کودک را بیش از آنچه در واقعیت است بترساند.
۶. الگو سازی کنید.
خوب، این نیز بخشی از همان فرآیند صحبت کردن است که گفتم. در این‌جا، باید به کودک بفهمانید که بزرگ شده است و افراد بزرگ، انگشت خود را نمی‌مکند. اگر کودک شما طرفدار یک شخصیت کارتونی یا هر شخصیت کمدی دیگر مانند مرد عنکبوتی است، سعی کنید او را به این شخصیت کارتونی ربط دهید. به عبارت دیگر، به کودک خود بگویید که مرد عنکبوتی ، انگشت خود را نمی‌مکد، کودک نیز دیگر این کار را نخواهد کرد!.
۷. دست یا انگشتان را بپوشانید
اغلب در مواردی که این عادت شدت بالاتری دارد و تبدیل به یک رفتار روزانه و پرتکرار شده باشد، میتوان از تکنیک پوشاندن دست یا انگشتان با دستکش یا پوشاننده های انگشتی استفاده کرد. لازم به ذکر است که این دستکش ها یا پوشاننده ها خود نباید داری الیافی باشند که فرد از جویدن آنها نیز خوددری نکره بلکه آنرا تشدید کند. برای پیشگیری از این حالت میتوانید آنها را با مایعات تلخ یا تند آغشته کنید.
۹: پاداش یا جایزه بدهید
تقویت مثبت در این مورد خوب عمل می‌کند و شما میتوانید از این روش به عنوان راهی برای درمان مکیدن انگشت در کودکان استفاده کنید. کاری که باید بکنید این است که زمانی که کودک انگشت خود را می‌مکد به بگویید که اگر این کار را ترک کند به او جایزه می‌دهید. و زمانی که کودک این کار را برای مدت طولانی انجام نداد میتوانید به او هدیه‌ای مانند برچسب، اسباب‌بازی یا چیزهای دیگر بدهید. لازم نیست فورا جایزه را بدهید، میتوانید بگویید به زودی به شما جایزه می‌دهم و زمانی که چیزی برای کودک خریدید به او بگویید این وسیله برای این است که مدت زیادی است که انگشت خود را نمکیده‌ای.
۱۰. از جایگزین ها استفاده کنید
یکی از دلایل اصلی مکیدن انگشت در کودک این است که او با این کار احساس آرامش می‌کند. بنابراین شما باید چیزی را جایگزین آن کنید تا این عادت را ترک کند. مثلا، زمانی که بسیار سرسخت است و این عادت را ترک نمی‌کند میتوانید به او آبنبات، آبنبات چوبی یا توپ نعنا بدهید تا بمکد. این کار حواس او را از عمل مکیدن انگشت پرت کرده و او بر جایگزین تمرکز می‌کند. به هر حال، این کار را همیشه انجام ندهید زیرا خوردن زیاد آبنبات و شیرینی برای سلامتی کودک خوب نیست.
۱۱. از توجه منفی خودداری کنید
بسیاری از کودکان عمل مکیدن انگشت را برای جلب توجه بزرگترها انجام می‌دهند و اگر متوجه شدید دلیل مکیدن انگشت در کودک‌تان این است، دست از توجه بیش از اندازه بکشید اما به طور پنهانی مراقب کاری که می‌کند باشید. توجه کردن دایم و توام با نگرانی میتواند در برخی کودکان باعث شود برای کسب توجه بیشتر شما تشویق شده و به تکرار این رفتار ادامه دهند. بنابراین بجای توجه های غیر اصولی از اقدامات عملی و توام با تدبیر استفاده کنید.
۱۲- تذکر دهید
منظور از تذکر دادن این است که هر گاه کودک یا نوجوان بویژه در مواقعی که اوج این رفتار را دارد( درهنگام تماشای فیلم یا در مهمانی ها و…) با یادآوری و تذکر دادن اینکه در حال مکیدن انگشت خود است از ادامه آن خودداری کند. در واقع این عادت آنقدر تکرار شده که برای فرد به صورت غیر ارادی و ناخودآگاه در حال انجام است و ما باید آگاهی را به او بدهیم و این رفتار را به سطح هوشیاری او بیاوریم تا متوقف کند.
۱۳- به روانشناس مراجعه کنید
در موارد شدید و موقعیت هایی که اضطراب بالایی در فرزندتان مشاهده میکنید در حالیکه پس از اجرای این روش ها نتیجه رضایتبخشی نگرفته اید به روانشناس مراجعه کرده و با مشورت رواننشناس موضوع را برای همیشه برطرف نمایید.
تماس با مرکز مشاوره و رواندرمانی آرامش ماندگار
رزو وقت مشاوره با روانشناس
